Historia klasztoru
Początki obecności ojców bernardynów na ziemiach polskich sięgają roku 1453, kiedy to do Krakowa przybył franciszkański zakonnik: św. Jan Kapistran. Wielu młodych ludzi urzeczonych postacią franciszkańskiego kaznodziei, zapragnęło tak jak on poświęcić swoje życie Bogu w zakonie Biedaczyny z Asyżu. Dla nich właśnie u stóp Wawelu, Jan Kapistran założył klasztor pod wezwaniem innego świętego franciszkanina: świętego Bernardyna ze Sieny.
Na ziemię ostrzeszowską przybyli za sprawą miejscowego starosty Andrzeja Siewierskiego, który jako wotum za uzdrowienie chciał ufundować nowy klasztor. Jego zamiary zbiegły się w czasie z postanowieniem szlachty Ziemi Ostrzeszowskiej która na zjeździe w 1629 roku zdecydowała o założeniu w Ostrzeszowie klasztoru dla bernardynów i kościoła pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Decyzję tę poparł król Władysław IV i nakazał wydzielić z gruntów folwarku ostrzeszowskiego ziemię dla zakonu. Uchwałę szlachty Ziemi Ostrzeszowskiej i decyzję króla zaakceptował sejm koronacyjny w roku 1633.
Wybudowano drewniany kościół i zabudowania klasztorne, które w czasie wojny ze Szwedami zostały spalone. Szybko podjęto decyzję o odbudowie kompleksu klasztornego, tym razem murowanego. Trwała ona w latach 1660 – 1740. Nowy kościół konsekrował bp. Eliasz Sommerfeld 4 września 1741 roku.
Po drugim rozbiorze Polski Ostrzeszów znalazł się w granicach zaboru pruskiego. W 1832 roku rząd pruski zakazał przyjmowania do klasztoru nowych zakonników, a sześć lat później dokonano kasaty klasztoru w Ostrzeszowie. Zakonników wydalono, klasztor i kościół zamknięto. Po śmierci ostatniego gwardiana skonfiskowano całość dóbr klasztoru. Młyn, rola, łąki i las przeszły pod zarząd zaborców, a kościół i zabudowania klasztorne przekazano gminie ewangelickiej. W 1846 r. katolicy odzyskali kościół a w pomieszczenia klasztorne do 1933 roku wykorzystywano na mieszkania. W latach 1933-34 na prośbę ks. Kard. Augusta Hlonda przejęło zgromadzenie sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. Rozpoczęto dzieło przywrócenia kościoła i zabudowań klasztornych do właściwych im funkcji Siostry zaczęły także prowadzić gimnazjum żeńskie.
Po wybuchu II wojny światowej siostry zmuszono do opuszczenia Ostrzeszowa a władze okupacyjne zamknęły kościół i klasztor gdzie chciano przygotować szkołę Hitlerjugend. Po wyzwoleniu nazaretanki wróciły do Ostrzeszowa i w zdewastowanym kościele zastały magazyn mebli. Pozostałe zabudowania także były w opłakanym stanie. Mimo niesprzyjającej atmosfery siostry zdecydowały nie przerywać swojego dzieła. W 1946 r. do Ostrzeszowa przeniesiono nowicjat. Po drugim rozbiorze Polski Ostrzeszów znalazł się w granicach zaboru pruskiego. W 1832 roku rząd pruski zakazał przyjmowania do klasztoru nowych zakonników, a sześć lat później dokonano kasaty klasztoru w Ostrzeszowie. Zakonników wydalono, klasztor i kościół zamknięto. Po śmierci ostatniego gwardiana skonfiskowano całość dóbr klasztoru. Młyn, rola, łąki i las przeszły pod zarząd zaborców, a kościół i zabudowania klasztorne przekazano gminie ewangelickiej. W 1846 r. katolicy odzyskali kościół a w pomieszczenia klasztorne do 1933 roku wykorzystywano na mieszkania. W latach 1933-34 na prośbę ks. Kard. Augusta Hlonda przejęło zgromadzenie sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu. Rozpoczęto dzieło przywrócenia kościoła i zabudowań klasztornych do właściwych im funkcji Siostry zaczęły także prowadzić gimnazjum żeńskie.
Klasztor oczami historyka sztuki
BAROK
-z por. barocco – „perła o nieregularnym kształcie”, lub z fr. baroque – „bogactwo ozdób”. Barok obejmował wszystkie przejawy działalności literackiej i artystycznej, a także filozofię i architekturę. Najważniejszymi cechami baroku są: bogactwo środków, oryginalność, kontrast, ruch, patos, emocjonalność, łączenie różnych elementów, nawiązywanie do kultury ludowej, współczesności i codzienności, tematyka religijna i mitologiczna, dynamika, ekspresja, teatralność, znaczna rola koloru, posługiwano się alegorią i personifikacją, światłem wydobywano dominantę (czyli motyw najważniejszy), w kompozycji dominują kierunki ukośne.
Literatura barokowa zerwała z prostotą odrodzenia. Zaczęła operować nowymi środkami wyrazu: paradoksem, antytezą, absurdem, anaforą i inwersją. Typowymi motywami literatury baroku były: Bóg, zbawienie, grzech, śmierć, pokuta, rozdarcie człowieka między tym, co duchowe i tym, co materialne. Rozkwitły takie gatunki jak epos, liryka, powieść, komedia, tragikomedia i tragedia.
W okresie baroku w muzyce dokonał się ogromny przełom. Rozkwitła muzyka świecka, instrumentalna (zwłaszcza smyczkowa i organowa), opera, oratorium i kantata. Korzystano chętnie z różnorodnych środków wyrazu i posługiwano się bogatą stylistyką. Wynaleziono takie formy muzyczne, jak sonata, koncert i uwertura. W przeciwieństwie do muzyki wcześniejszych epok, muzyka barokowa jest popularna aż po dziś dzień
Obiekt stanowi przykład jednonawowej budowli barokowej. Budynek podzielony jest na 2 części świadczące o fazach jego rozbudowy. Do nawy przylega zamknięte półkoliście prezbiterium. Nawa jest nieco szersza i oddzielona od prezbiterium wysmukłym, półkoliście zamkniętym łukiem tęczowym. Pod kościołem znajdują się sklepione podziemia. Kosciół nakryty jest dwuspadowym dachem. Nad absydą przezbiterium umieszczono wieżyczkę z sygnaturką. Od północy do kościoła przylega klasztor. Jest to murowany, piętrowy budynek na planie krzyża, przykryty dwuspadowym dachem. Na dziedzińcu kościelnym znajduje się kaplica św. Judy Tadeusza z obrazem patrona (z XVIIIw.) w barokowym ołtarzyku. Wnętrze oświetlają niewielkie owalne okienka. Przykrywa ją kopuła, a w zwieńczeniu dachu kaplicy umieszczono rzeźbę św. Michała Archanioła. Wnętrze kościoła zdobi późnobarokowa polichromia datowana na rok 1740, autorstwa Antoniego Ignacego Linke (dotychczas nie odnawiana). Sklepienie prezbiterium pokrywa malowidło przedstawiające adorację hostii przez chóry anielskie. Malowidło na ścianie tęczowej przedstawia scenę wydobywania dusz z czyśca przez św. Franciszka. Na sklepieniu nawy kościoła znajdują się malowidła ukazujące Jezusa z Maryją, św. Rodzinę, Maryję Niepokalaną, Trójcę Świętą, Ewangelistów, świętych franciszkańskich. Ścianę zachodnią zdobi scena Ukrzyżowania z Matką Bożą, św. Janem i św. Marią Magdeleną. Wewnątrz na ścianach widoczne są także herby rodów, które były fundatorami klasztoru i kościoła: Psarskich, Leszczyńskich, Siewierskich, Krąkowskich, Karśnickich i Wężyków oraz epitafia upamiętniające Kazimierza, Floriana, i Tomasza Karśnickich. Wyposażenie kościoła obejmuje barokowy ołtarz główny, dwa ołtarze boczne, ambonę oraz dwa konfesjonały. Ołtarz zdobią rzeźby św. Franciszka i św. Bernardyna. Za ołtarzem głównym na piętrze znajduje się chór oratoryjny. W dolnej strefie ołtarza znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, malowany na blasze w sukience drewnianej. Na jego zasłonie jest obraz Świętej Rodziny namalowany w latach 50-tych XX w. przez Adama Stykę. Pod pobernardyńskim kościołem znajdują się podziemia, których centralna część pokryta jest freskami.
We wrześniu 2010 roku podczas prac instalacyjnych odkryto zabytkowe natynkowe dekoracje klasztoru. Pokrywają one ściany korytarza, zakrystii oraz pomieszczeń reprezentacyjnych. Znajduje się tam między innymi 6 stacji Drogi Krzyżowej, stanowiących kontynuację malowideł znajdujących się w kościele. Zdaniem konserwatorów takie rozmieszczenie stacji jest unikatowe, co znacznie podnosi tangę obiektu i po zakończeniu prac konserwatorskich będzie ciekawostką turystyczną.
Od roku 1934 właścicielem kościoła i klasztoru jest Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu.
